Geitomorfose – een uniek, driedelig sprookje voor het slapengaan.
Volume 1: ’t begin: ‘t geitekesgezinneke
Erreges op ’t môi plâtlaand in ’t oh zo schon Broabants laand woare es zeuve geitekes en op ènne dag mos hullie mam noar de markt om worstemik te verpatse. Toen sprak diejen mam tegen der geitekes: “Klientjes, ons mam doet ‘m der effe uut, gîn kwoaiigheid uuthoale en as de wolluf kumt, zegde gullie dat ie dood kîn valle… en nie de deur opene.”
“Wablief? Wa ’n kul”, zeeje de geitekes,
“Wurd heulemoal môi!”, zeej d’n ouwe geit, “Nou, houdoe he.”
Toen den ouwe aangelopen was noar ’t turp, ginge de geitekes speulen in’t huus en alles was kei goe totda der doar un gebons van d’n deur af kwaam.
“Ziede wel, doar hedde ’t gedonder…” riepe de geitekes
“Wa motte gij nou wèèr?” vruug der enne.
“Moak diejen deur es efkes ope, menneke,” zeej de wollef, die buuten ston en de boel wilde vernaggele.
“Ouw muuder” zeeje de geitekes, die konden heuren da ’t de wollef war. “We kieken wel uut heur, stik der mar in, ouwe sluuber.”
Affijn, de wollef liet der gîn graas euver gruuie, die vuulde immers wel, da dien geitekes in de smiese hajjen dattet un vuullak was. Ekkes loater kwam ‘ie trug en zeej mit ’n geluud van ’n vrouwke da ze d’n deur open moste moake, want ’t huuske was nog stids dichtgedroaid. D’n geitekes daachte da di goee overèèn kwaam, behalve enne, die was zo wies um d’n wollef te vroage zien poot te loate zien. Dus moes die wollef wèèr wa nij’s bedenke, en die douwde z’n klauwe in de bluum, om ze ’n wit kleurke te gève.
Toen d’n geitekes wèèr vruuge om zunne peuten te tone, loat ie die nogmals zien, en vonne de geitekes ’t wel gezegend: “Môi man, opene die tent”.
De wollef kwam binne en zeej: “Hatsa, nu vat ik hullie allemaol bij d’n vodden, smèrrige geitekes.”
De geitekes schrokke zich de laplazeres. De wollef sluug ze buute weste en vraat ze allen op. Slechts enne van den geitekes was zo pienter um in d’n stoande klok te duuke en blif doar zitte tot de wollef der vandeur was. ’s Oavons kwaam d’n ouwe geit wèèr thuus en ’t klien geiteke vertelde da die rotwollef zien bruurs en zusters deur de strot haj gedouwd.
“Zo’n stuk scheurem” zeej d’n ouwe geit, die metèèn razendlink was geworre. “Die geintjes zou ik da tuug es efkes aflere!”
De ouwe geit nam ’n stevige knuppel meej en ging met d’n jungste noar ’t hol van de wollef die ronkend met z’n vette pens voor pampus lag. “Hedde gij mien kinder opgevrete, vuullak?”
De wollef wier wakker en gaf zich de schrik van hier tot ginder.
“Bende gij soms ’n bietje de weg kwiet, ouwe geit?” zeej die gauw, “Ik heb gin peut buute de deur gezet vandoag.”
“Die wollef liegt derop los”, riep ’t geiteke, “ik zag da toch zellef”.
De ouwe sprong noar de wollef en sluug ‘m met ’n flinke klap tègen z’n harses. De wollef was op slag buute weste, woarna d’n mam zo die’n buuk openreeg.
De zes geitekes spronge d’r meteen uut. “Ons mam! Gij het ons gered van diejen koekwaus!”.
“Gullie kenne van geluk spreke”, zeej d’n ouwe geit: “Gullie woare bekant d’n Sjoak gewist.”
Ekkes loater douwden ze d’n pens van de wollef vol keie en flikkerde um ’t wàter in.
Na di uutbundige avontuurke, woare twee geitekes zeker van hun zoak: “ons ma is gek, net als diejen wollef. Loate wij d’r tussenuut kniepen. Mocht d’r nog enne wolf op ’t pad komme, dan wete we doar heus wel road meej.” En zo stappen twee geitjes de wijde wereld in, naar het onbekende, naar het mysterie, naar …. het oosten?
Volume 2: Gedoe met een wolf.
Boompjes, kiezeltjes en natuur.
Zo gingen twee geitjes op avontuur.
Ze maakten sprongetjes en mekkerden blij.
Dit was iets nieuws, zo helemaal vrij!
Ze aten wat gras en waren aan het stoeien,
Totdat iemand zich ermee ging bemoeien.
Een wijze, oude pad begon te kwaken,
Dat ze voor het volgende moesten waken:
“Horrrrt wat ik zeg,
Als jullie niet opletten, hebben jullie pech.
Een wolf leeft hiierrrrr(ibit) lokaal,
En is op zoek naar zijn volgend avondmaal.”
Geschokt dankten de geitjes de pad,
En gaven een kusje op zijn mooiste wrat.
Daarna vervolgden zij hun weg.
Maar al snel hadden zij pech:
Met een bek vol tanden,
Stond hij te wrijven in z’n handen.
Een duosnack zo jong en mals.
Daarvan wordt een wolf opslag vals.
Er was intussen flink overlegd,
Over wat de pad precies had gezegd.
En geconcludeerd was dat de geitjes, zo zwak, jong en klein,
Dus wel echt slim moesten zijn.
“Lieve geitjes, waar gaan jullie heen?
Wat doen jullie in een bos zo alleen?”
Vleiend sprak de wolf met een grijns.
Maar de geitjes antwoordden stoïcijns:
“Wij reizen naar het oosten toe,
Dat is onzes inziens geen taboe.”
En de wolf, verbaasd, verbrede zijn lach:
“Dat is iets dat ook mijns inziens mag.”
Hij groet en laat de geitjes lopen.
Waarna hij zachtjes achter ze aan komt geslopen.
De geitjes hadden dit al verwacht,
En hadden daarom nog iets bedacht:
“Jij wil ons het liefst nu verslinden.
Maar het volgende zal je nog mooier vinden…
Als je nou een maandje of zes wacht,
Voordat je ons tot op het bot slacht.
Dan heb je een veel grotere homp vlees,
In tegenstelling tot louter taai vel en pees.
Dat brengt jou toch veel meer plezier!
Ontmoeten wij elkaar dan precies hier?”
De wolf met vernauwde ogen,
Vroeg zich af of hij niet werd bedrogen.
Maar bij de gedachte aan zo’n grote bout,
Beseft hij watertandend dat hij het wel vertrouwt.
“Zorg maar goed voor elkaar.
Dan zie ik jullie hier over een half jaar!”
En in een boom had hij een groot kruis gezet.
Als herkenningspunt voor zijn toekomstig buffet.
De geitjes speelden het spelletje mee,
En beloofden hem een rijkelijk diner.
En lachend in het hoefje,
Noemde ze elkaar de resterende reis ‘boefje’.
Volume 3: twee geitjes in Poznan.
Na een laaaaange reis kwamen de geitjes eindelijk aan op hun eindbestemming: Poznan. Niet te westelijk, niet te oostelijk, goedkoop bier, gezellige mensen: hier was het gaande! Hongerig van de reis gingen de twee op zoek naar een plekje om neer te strijken. Nadat ze een prachtig stadhuis passeerden met een grote klok, ploften de twee neer op terras in de buurt en bestelden een ijskoude pivo. Ze blikten samen terug op alle avonturen die ze onderweg hadden meegemaakt, de zorgen die ze overboord hadden kunnen gooien nu ze niet meer thuis woonden, en hun toekomstdromen: om ware wereldbokjes te worden. “The first one is on the house.” Hoorden zij de ober zeggen die hun drankje kwam brengen. Wat een geluk dachten de bokjes, wat een heerlijke stad is Poznan ook. En de ober gaf hen een knipoog en kwam even later met een paar wodkashotjes op het dienblad terug om de twee de ware Poolse cultuur te laten ervaren.
De geitjes begonnen op dreef te raken en maakten nu ook grapjes: “Bweheheh, wat is wit en flaneert door het weiland?” “Meheheh, ik heb geen idee.” “Bwehehehehh Witte gij ‘t?” “Meheheheheh” “Bweheheheh” “HAHAHA”
Uit onverwachte hoek schalde een lach op die ze nog niet eerder hadden gehoord. De eigenaar van het eetcafé stond wat verderop de geitjes toe te lachen. Met een pitcher pivo benaderde hij de tafel en gaf nog eenmaal een vriendelijke ‘van het huis’. De geitjes namen het ervan. Ze hadden in tijden niet zo veel lol en zorgeloosheid ervaren. In een net wat onbeheerste, wilde beweging stootte het ene geitje toen de pitcher bijna leeg was deze naar de grond. In het glaswerk was een flinke barst te zien waaruit het laatste bodempje bier sijpelde en zich uitspreidde over de vloer van het terras. De geitjes schaterden het uit van het lachen. Eentje had zo de slappe lach dat hij niet meer kon stoppen. De ander had inmiddels opgemerkt dat de muziek die eerder op de achtergrond speelde, was gestopt, en dat het terras vrijwel leeg was. Het einde van de middag was bereikt en gasten waren vast binnen in het restaurant gedeelte van het eetcafé gaan zitten, redeneerde het geitje. Niet veel later na die constatering kwam de ober die het eerste rondje had gegeven op het geluid van de ook nog niet zo lang geleden gesneuvelde pitcher af. Zijn gezicht had een ernstige uitdrukking en het staartje van het geitje stopte met de enthousiaste kwispelbewegingen die het eerder nog maakte. Een eigenaardige geur was opgetrokken uit het eetcafé en hoewel het geitje de geur niet zo goed kon plaatsen, gaf het hem langzaam een wat onbehaaglijk gevoel op de achtergrond van de jolige stemming waarin hij en zijn kameraad zich reeds nog waanden.
“Ahum heren, wij zijn niet gediend van dit soort praktijken na alle gastvrijheid waarmee wij jullie verwelkomd hebben.” “Ach, meneheheheeerr, het s-mehehe-spijt ons”, zei het geitje dat eindelijk een beetje uit zijn slappe lach kon ontsnappen. “Afijn, kom even met mij mee naar binnen, dan kunnen we samen kijken hoe we dit recht gaan zetten.” Knikkend volgde het dronken geitje de ober, met daar achteraan het iets minder dronken geitje dat ondanks zijn argwanen zijn metgezel niet uit het oog wilde verliezen. “Volg mij naar de keuken, daar kunnen jullie je schuld afbetalen.” De eigenaardige geur versterkte met de meter dat ze dichter bij de klapdeur van de keuken kwamen. Ze passeerden de klapdeur. “Als jullie even willen helpen met het hoofdgerecht, zijn jullie de redders van de avond.” De geitjes werden naar een hele grote pan met kokend water begeleid. “Wacht maar even jongens, ik ga wat ingrediënten halen! Als jullie alvast je pootjes en gezicht kunnen wassen voor de hygiëne, zou dat ontzettend fijn zijn.”
En toen zag het geitje waar de afgrijselijk geur vandaan kwam. Uit een gigantische aan de kant geschoven braadpan kwamen grote rookwalmen en een aantal meter verderop stak uit een vuilcontainer het gewei van een hert. “Beheheheste metgezel…” zei het geitje tegen zijn dronken vriend, “… ik behehehen er klaar mee, zullen wij gauw maken dat we weg komen?” Waarop werd geantwoord: “Behehehen je mal? We helpen die beheheheste ober toch even?”. “Mahahaar….” “Ach mahahaak je toch niet zo druk man”. Het was even stil, maar de stilte werd snel ingevuld door de terugkomst van de ober, die gevolgd werd door een kok met een flinke snor en een nog flinker mes. “Ik zie dat jullie je hoefjes hebben gewassen. Dat vinden wij heel fijn! Ik ben chefkok Pietrek, aangenaam. Laat me jullie de hoef schudden!” En het dronken geitje stak zijn pootje al uit. Daarna ging het erg snel. Het geitje belandde in een houtgreep van de kok die hem in de pan kokend water probeerde te jenken. De ober dook richting het andere geitje dat nog net op tijd terugdeinsde. In paniek maakte het geitje een bokkensprong richting het fornuis, stootte met zijn krachtige achterpootjes de pan kokend water om richting de ober, zette zijn kleine scherpe horentjes in de arm van de kok die de wurggreep daardoor niet langer kon houden en blaatte zo hard hij kon “Weheheheeheg wezen hiehiehierr”. De twee geitjes keken niet meer op of om en sprinten met klaterende hoeven naar de straat. Ze bleven rennen over de klinkers, klik, klak, klik, klak. En zochten hun toevlucht in het stadshuis. Hals over kop klommen ze in de toren omhoog. Bovenaan gekomen ging een bokje linksom de klok, het andere bokje rechtsom, waardoor ze elkaar een flinke kopstoot verkochten.
Per toeval was de burgemeester met trots naar het net geopende stadshuis aan het kijken vanaf het plein en hij vond de kopstoot zo mooi en iconisch, dat hij de geitjes in veiligheid bracht en op de toren van het stadshuis twee mechanische geitjes liet bouwen. Zo kregen de geitjes vrijstelling van het onderdeel zijn van de hoofdmaaltijd van het restaurant en werden de twee geitjes een symbool voor de stad.
Epiloog
Het in Renaissancestijl gebouwde stadhuis (ca. 1550-1560) met de 61 meter hoge toren is dé blikvanger van de Oude Markt en een van de belangrijkste bezienswaardigheden in Poznań. Het is een prachtig gebouw met een mooie gevel met overdekte galerijen, torens, een klok en… vechtende geiten. Of eigenlijk bokjes. Elke middag klokslag 12 uur kun je deze mechanische geiten in actie zien. Ze worden aangekondigd door een trompettist op het dak van het stadhuis. Daarna gaan de deurtjes bij het middelste torentje boven de klok open en komen de geiten tevoorschijn. Ze geven elkaar 12 kopstoten en verdwijnen dan weer achter de deurtjes. Wie er heeft gewonnen blijft onduidelijk, elke keer weer.